İdris Baba Türbesi

İdris baba türbesi günümüzde Macaristan sınırları içinde kalmıştır. "Peçuy'da büdelâdan İdris Baba adı verilen bir meczûb-ı ilâhî vardı. O nice keramet ve velâyeti zâhir bir aziz idi. Hemen kabrinin üstüne bir kubbe yapılmış, baba o vakitler yaşıyordu. Peçuylu, onla beraber 1000 senesinde Bosna beylerbeyi Hasan Paşa'nın yanına giderken karşılaştığına göre İdris Baba XVI. Asrın sonlarında ya da XVII. Asrın önce senelerinde can vermiş ve kabri üzerine kubbeli bir türbe yapılmıştır.

İdris Baba Türbesi, Macaristan'ın elden çıkmasının sonrasında 1693'ten ardından Cizvit tarikatı aracılığıyla şapele dönüştürülmüş, pencerelerinden bir tanesi bozularak buraya 1/2 yuvarlak çıkıntı şeklinde bir apsis eklenmiştir. Fakat yapının hristyanların ibadet yeri belirlemesi fazla sürmemiş, Macar yazarlarının ifadesine göre XVIII ve XIX. Yüzyıllarda baruthane olarak da kullanılmıştır. 1912-1913 senelerinde István Möller aracılığıyla bir dereceye denli restore edilmiş, bu arada apsis de kaldırılmış, ama tepesinde bulunan haç bırakılmıştır (Molnár, lv. XXVI). 1917'de Budapeşte Mimarlık Okulu çalışmaları aralarında bu ülkedeki Türk yapılarının asıllarını çizdirerek bir albüm şeklinde yayımladığında İdris Baba türbesinin de tasarı ve kesitleri çıkarılmıştır. Bu çizimlerin teknik yönden muhteşem meydana geldiği söylenemezse de yeniden o senelerdeki hali gösteren birer doküman olarak da değerlidir. İdris Baba Türbesi 1961-1963'te bir daha onarım görmüş, bu arada önceden sandukanın bulundukları yerde bir kazı yapıldığında İdris Baba'nın iskeletine epeyce tamam bir takdirde rastlanmıştır. İdris, 1937'de Cezayir'in Kostantine ilindeki Ecole Primaire Supérieur'e öğretmen atama edildi. Bu misyonu esnasında hazırlamaya başladığı hekime çalışmasını II. Hayat Savaşı sebebinden bırakmak zorunda kaldı.

1946 seneyi Aralık ayı içinde Carnot Lisesi'nde Arapça öğretmenliğine atama edildi. Bu okulda vazife yaptığı zaman arasında Arap dili ve İslâm medeniyeti konusunda derinliğine haber edinme imkânı buldu. 195bir'de Paris Üniversitesi'ne ilişkili Tunus Institut des Hautes Etudes'te öğretim görevliliğine getirildi. Maurice Gaudefroy-Demombynes, Georges Colin, Louis Massignon, William Marçais ve Robert Brunschving benzeri şarkiyatçılardan mühim ölçüde faydalandı. 1957 senesinde Cezayir'e geçtiğimiz İdrîs, Edebiyat Fakültesi'nde Batı Arap tarihi dersini okutmaya başladı. Robert Brunschving'in tavsiyesiyle hazırladığı hekime tezini 1959'da tamamladıktan ardından fakültede Arapça derslerine girdi. Bununla Beraber Institut d'Etudes Islamiques ve Institut d'Etudes Politiques'te de ders verdi. 1962'de Cezayir'in özgürlük hareketi esnasında vazife yaptığı fakültenin Bordeaux Üniversitesi'ne nakledilmesi üzerlerine Fransa'ya gitti. Burada kaldığı on 5 yıl süresince Mağrib ve Endülüs tarihine konusunda araştırmalarını sürdüren İdris 28 Nisan 1978'de can verdi.

Mağrib ve Endülüs tarihiyle alakalı çalışmalarının yakınında Arap dili, grameri, yazısı ve fonetiği üzerindeki çalışmalarıyla da bilinen İdris'in en mühim yapıtı hekime tezi meydana gelen La Berbérie orientale sous les Zirides, Xe-XIIe siècles isimli kitabıdır (I-II, Paris 1962). Tunus tarihinde mühim yeri meydana gelen Zîrîler Devleti hakkındaki bu eser, Hammâdî es-Sâhilî aracılığıyla ed-Devletü's-Sanhâciyye adıyla Arapça diline çevrilmiştir (I-II, Beyrut 1992). İdrîs, Ebü'l-Kasım el-Lebîdî'nin Menâkıbü Ebî İshâk el-Gabenyânî ve Ebü't-Tâhir el-Fârisî'nin Menâkıbü Muhriz b. Halef isimli yapıtlarını Fransızca tercümeleriyle beraber tek cilt şeklinde yayımlamıştır (Paris 1959). Öbür yandan Venşerîsî'nin Miyârü'l-muğrib'i üstünde çalışmış, bu eserden tercih fetvalar ışığında Batı İslam dünyasında evlenme konusunda analizler yapmıştır (SIr., 32 [1970], s. 157-167; Revue du monde, sy. 12 [1972], s. 45-62; sy. 17 [1974], s. 71-105; sy. 25 [1978], s. 119-138; çalışmaları amaçlı bununla beraber bk. Sourdel, XLVI/2 [1982], s. 157-161).